چکیده

این گفت‏وگو، به رمز و راز محدودیت مکاتب فلسفه اسلامی و تنوع مکاتب فلسفه غربی می‏پردازد. مکاتب‏فلسفه‏اسلامی عمدتا منحصر به مکتب‏مشائی،اشراقی و حکمت‏متعالیه‏است.

اما در غرب، فلسفه‏هایی که در اروپا مطرح می‏شد، صرف‏نظر از اختلافات و کشمکش‏هایی که با کلیسا داشتند، بیش‏تر صبغه مشّائی داشت و از کتاب‏های ابن‏سینا گرفته شده بود. فلسفه توماس آکوئیناس از آن جمله است. پس از دوران رنسانس، مبانی فلسفی به‏طور کلی زیر سؤال رفت و گرایش‏های مادی مطرح شد و کم‏کم مکاتب ماتریالیستی پدید آمد.

از این‏رو، چون در جوامع غربی، اختلاف فلاسفه در مبانی و بین اثبات ماده و ماورای ماده بود، مکاتب فلسفی زیادی گسترش پیدا کرد و فلسفه‏ها بیش‏تر فرد محور شدند، ولی در عالم اسلام چون فلسفه در خدمت دین بود، اختلافات بیشتر در روش‏ها بود و تفاوت سه گرایش عمده فلسفه اسلامی در روش آنهاست، بر خلاف مکاتب فلسفه غرب که علاوه بر اینکه به روش واحدی پای‏بند نیستند، در مسائل هم دچار اختلاف و پراکندگی‏اند. در عین حال، آشوب فکری در فلسفه غرب که نتیجه دو عامل، کنار گذاشتن منطق، به ویژه منطق ارسطویی و رها کردن مبانی دین بود، از جمله عوامل تکثر مکاتب فلسفی غربی است.